Elektroterapia lub elektrolecznictwo jest to dział fizykoterapii, w którym wykorzystuje się energię elektryczną. Zabiegi wykonuje się przy użyciu prądu stałego lub zmiennego o różnej częstotliwości. Znajdują one szerokie zastosowanie w leczeniu i rehabilitacji.
W elektroterapii wykorzystuje się działanie biologiczne prądu elektrycznego, który w zależności od rodzaju powodować może:
- Pobudzenie nerwów i mięśni,
- uśmierzenie bólu,
- złagodzenie stanu zapalnego,
- zwiększenie ukrwienia tkanek,
- polepszenie trofiki tkanek,
- intensyfikację przemiany materii,
- przyspieszenie regeneracji tkanek.
Mechanizm biologicznego działania prądów stosowanych w elektroterapii jest bardzo złożony, ponieważ oprócz bezpośredniego wpływu na procesy elektrofizjologiczne zachodzące w komórkach w grę wchodzą mechanizmy odruchowe i humoralne, a w przypadku prądów wielkiej częstotliwości również i ciepło, które powstaje powstające w tkankach.
Różne rodzaje prądu elektrycznego stosowane w elektrolecznictwie powodują:
- wzrost miejscowego krążenia krwi i limfy, zmiany w przepuszczalności błon biologicznych i wzmocnienie działania pompy mięśniowej (działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe),
- zmiany w mikrokrążeniu, które ułatwiają procesy regeneracyjne w tkankach,
- wydzielanie endorfin i enkefalin, rozproszenie mediatorów bólu przez zwiększenie mikrokrążenia,
- pobudzanie mięśni do skurczu, co je usprawnia i wzmacnia,
- efekt „wstrząsania”, który zachodzi w przypadku prądów średniej częstotliwości. Ich zmienne pole elektryczne wzbudzać ma ruchy wahadłowe i obrotowe cząsteczek z ładunkami elektrycznymi w tkankach, w rezultacie czego spotykają się grupy chemiczne o przeciwnych ładunkach elektrycznych, mogące ze sobą reagować, co może np. przyspieszać enzymatyczny rozkład mediatorów bólu. Energia kinetyczna powstająca w tych warunkach wpływa wyrównująco na stężenie różnych substancji uczestniczących w powstaniu bólu, np. jonów wodoru czy potasu. Z efektem wstrząsania wiąże się nie tylko działanie przeciwbólowe, ale również zwiększenie pod jego wpływem przemiany materii, polepszenie trofiki tkanek, przyspieszenie regeneracji czy zmniejszenie obrzęków. Zjawisko to zachodzić ma również w czasie występowania skurczów tężcowych niezupełnych wywoływanych przez prądy impulsowe małej częstotliwości,
- uwalnianie neuromediatorów i hormonów tkankowych, np. uwalnianie histaminy zmniejsza napięcie układu współczulnego, co powoduje rozszerzenie tętnic i zwiększa mikrokrążenie.
NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANE RODZAJE PRĄDÓW:
GALWANIZACJA
Galwanizacja jest zabiegiem elektroleczniczym, polegającym na przepływie prądu stałego w ciele pacjenta między dwoma elektrodami.
Przepływ prądu stałego przez tkanki nerwową i mięśniową powoduję zmianę ich pobudliwości (elektrotonus). Prąd stały powoduje również rozszerzenie naczyń krwionośnych. Galwanizację wykorzystuję się w leczeniu nerwobólów, przewlekłych zapaleń nerwów, splotów i korzeni nerwowych, zespołów w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa i dyskopatii.
JONOFOREZA
Jonoforezą lub jontoforezą nazywa się zabieg elektroleczniczy polegający na wprowadzeniu do tkanek jonów leków za pomocą prądu stałego.
Wybór leków stosowanych do jonoforezy jest bardzo duży. Jonoforezę w zależności od zastosowanego leku wykorzystuje się w dolegliwościach takich jak nerwobóle, zespół rwy kulszowej i ramiennej, stany zapalne stawów i zapalenia okołostawowe, owrzodzenia troficzne, zapalenia tkanek miękkich, naciągnięcie mięśni, blizny i przykurcze bliznowate, choroba zwyrodnieniowa stawów, artrozy, neuralgie, choroby reumatyczne, osteoporoza, złamania, działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, zwiększenie przemiany materii.
ELEKTROSTYMULACJA
Elektrostymulacja to zabieg, którego celem jest pobudzenie nerwów i uzyskanie skurczów określonych grup mięśniowych w celu ich usprawnienia. Jest to metoda wyjątkowo pomocna w procesie reedukacji siły i napięcia mięśni, szczególnie szkieletowych.
PRĄDY TENS
Przezskórna stymulacja elektryczna nerwów jest metodą elektroterapii służącą do zwalczania zarówno bólu ostrego i przewlekłego. Przeciwbólowe działanie TENS oparte jest na teorii kontrolowanego przepustu rdzeniowego Walla i Melzacka, jak również na teorii endorfin. Aby uzyskać zniesienie lub zmniejszenie bólu, musi dojść do zahamowania przewodnictwa bodźców bólowych na poziomie nerwów obwodowych oraz na poziomie rdzenia kręgowego.
PRĄDY INTERFERENCYJNE – PRĄDY NEMECA
Są to prądy powstające w wyniku interferencji, czyli nakładania się dwóch prądów sinusoidalnych średniej częstotliwości. Prądy interferencyjne wywierają działanie przeciwbólowe, pobudzają do skurczów mięśnie szkieletowe, wpływają na autonomiczny układ nerwowy, zmniejszając napięcie nerwów współczulnych, pobudzają rozszerzenie naczyń krwionośnych i poprawę krążenia, poprawiają odżywiania tkanek i przemianą materii.
PRĄDY DIADYNAMICZNE (PRĄDY DD) – PRĄDY Bernarda
Prądy te powstają w wyniku prostowania prądu sinusoidalnie zmiennego. Zostały opisane przez francuskiego dentystę P. Bernarda, który wprowadził te prądy do lecznictwa. Bernard wyróżnił sześć rodzajów prądów diadynamicznych: DF, MF, CP, LP, RS, MM.
Do ogólnych działań prądów DD należy działanie przeciwbólowe, działanie przeciwzapalne, działanie przeciwobrzękowe, ćwiczące mięśnie i zwiększające miejscowe krążenie.
PRĄDY KOTZA – ROSYJSKA STYMULACJA
Prądy Kotza są prądami średniej częstotliwości, modulowanymi w małą częstotliwość. Prądy te służą do stymulacji mięśni w zaniku prostym oraz mięśni u sportowców w celu zwiększenia ich siły i masy mięśniowej.
PRĄDY Träberta (Ultra Reiz)
Cechą prądu Träberta jest silne działanie przeciwbólowe, które opiera się głównie na teorii bramki kontrolnej Walla i Melzacka. Podczas swojego przepływu prąd Träberta powoduje drżenie mięśni, wibrację, zmniejszając ich napięcie, co dodatkowo zwiększa efekt przeciwbólowy.
